P A P O E A K U N S T op geklopte boomschors

Het betreft hier een aantal unieke kunstwerken uit West Papoea (Papua Barat),Indonesië.

Deze zijn geschilderd op stukken geklopte en gedroogde boomschors.
Vroeger werden die vooral door vrouwen als kleding gebruikt. Ter gelegenheid van een feest werden deze nogal eens met allerlei motieven beschilderd. Ook dienden deze stukken boomschors als deken, of om er iets waardevols in te bewaren. Nu worden de boomschorsen vooral nog door kunstenaars als basis voor hun schilderingen gebruikt. Opvallend vaak grijpen zij daarbij terug op oude Papoease motieven en symbolen. Meestal verfden zij met de kleuren rood (gebrande klei), zwart (mengsel van roet en vet) en wit (gebrande en daarna fijngestampte schelpen, vermengd met palmolie).

Foto's: Anneke van Baal

Zij gebruiken er de bast van een bepaalde boom voor en schillen die er dus af. De bovenste laag ervan moet dan nog heel voorzichtig worden weggesneden. Het zachte vochtige deel dat daaronder overblijft wordt met een hard voorwerp (steen of een stuk ijzer, e.d.) net zolang platgeslagen totdat er een dunne laag overblijft. Terwijl de bast tussentijds regelmatig wordt bevochtigd, wordt de oppervlakte aanzienlijk vergroot. Het geheel wordt eventueel in kleinere stukken gesneden, opgespannen en in de zon gedroogd. De houtvezel blijft duidelijk zichtbaar. Te dunne plekken en beschadigingen worden aan de achterkant met losse stukjes extra verstevigd.

De voorstellingen zijn zeer gevarieerd. Soms is het een tekening zoals die, gekerfd in hout, kan voorkomen op de voorsteven van een prauw of op het blad van de pagaai. Vogels en vissen vormen een geliefd onderwerp. Meestal is het een voorstelling met lijnen en rondingen zoals die vroeger op de binnenwanden van hutten geschilderd werden. De laatste jaren worden steeds vaker fantasiemotievengebruikt.
Wat die precies betekenen zal altijd wel een vraag blijven. De kunstenaars praten daar eigenlijk niet over. “Zo doen we dit nu eenmaal” , is vaak hun antwoord op vragen van geïnteresseerde nieuwsgierigen die willen weten wat het allemaal voorstelt.

In o.a. het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden is een aantal van deze maro's (de officiële naam voor geklopte en beschilderde stukken boomschors) tentoongesteld. In Nederland zijn deze nauwelijks verkrijgbaar. Voor kunstverzamelaars en geïnteresseerden in papoeakunst is het een mooi en interessant object. Ingelijst, daarbij al dan niet gebruikmakend van een passe-partout, is het een sieraad voor huis, kerk, school, kantoor etc... De verkoopprijzen zijn mede afhankelijk van de grootte van de boomschors en de originaliteit van de afbeelding.